Folklor regionalny - folklor góralski

Czym jest folklor regionalny?

 

  Folklor to słowo określające materialne i niematerialne dziedzictwo kultury ludowej. Najbardziej znanym propagatorem polskiego folkloru był znany etnograf Oskar Kolberg.

  Folklor dzieli się na dwie grupy: materialną do której zaliczamy architekturę ludową, sztukę ludową i stroje ludowe, oraz niematerialną w skład której wchodzą; pieśni, przysłowia czy legendy. Folklor zdobywa coraz więcej sympatyków, powstają nowe Zespoły Pieśni i Tańca promujące folklor, który jest częścią naszej polskiej tradycji i kultury.

  

A o co chodzi z tym folklorem regionalnym?

Folklor regionalny na terach dzisiejszej Polski zaczął rozwijać się w XIX wieku, w okresie rozbiorowym. Wiele czynników wpływało na folklor danego regionu, począwszy od wpływu innych ludów, przez zamożność miejscowej ludności, aż po uwarunkowania geograficzne, które nie jednokrotnie oddzielały ludność danego obszaru od obszarów sąsiednich. Folklor regionalny składa się z wielu elementów, do których należy zaliczyć, stroje ludowe, sztukę ludową, tańce i muzykę oraz miejscowe święta i obrzędy. Do dziś w Polsce zachowały się obszary gdzie miejscowy folklor ludowy jest podtrzymywany i kultywowany, są to miedzy innymi Kaszuby, Kurpie, Podhale, Śląsk i dawne Księstwo Łowickie oraz wiele innych regionów Polski. 

Folklor góralski 

Polskie góry to miejsce, które na tle innych regionów etnograficznych, wyróżnia się stałym kultywowaniem folkloru, w naturalny sposób przekazywany kolejnym pokoleniom. 

Każda grupa górali może poszczycić się własnym strojem ludowym. Obecnie najbardziej znanym strojem góralskim jest strój podhalański. Wśród licznie zachowanych strojów mamy również strój Górali Żywieckich czy strój Górali Beskidu Śląskiego. Mniej znane są stroje Spiskie czy strój Orawski. To właśnie mnogość strojów góralskich, najlepiej odzwierciedla bogactwo folkloru góralskiego. 

Gwara góralska – język góralski używany na co dzień 

Gwara góralska jest bardzo specyficzna, wyróżnia się połączeniem dialektu polskiego i naleciałości słowackich i bałkańskich. Gwara ta charakteryzuje się akcentowaniem pierwszej sylaby oraz wymawianiem głosek cz, sz, ż, ch jako c, s , z, k. Zachowanie archaizmów staropolskich w gwarze góralskiej oraz w mowie potocznej, może doprowadzić do ciekawej sytuacji. Rozmówca nieznający tego języka i słuchający rdzennego górala, może odnieść wrażenie, że rozmawia z obcokrajowcem.

Taniec góralski – zbójnicki, krzesany, drobny

 Tradycje tańców góralskich, wywodzą się w dużej mierze ze zwyczajów pasterzy wołoskich. Dlatego tańce góralskie to przede wszystkim tańce męskie, które mają na celu pokazanie siły i zręczności tancerzy. W trakcie wykonywania tańca, Góral miał za zadanie okazać swoje umiejętności i tym samym olśnić partnerkę. Specyfikacja tańców góralskich, sprawiła, że rola kobiety w tańcach jest niewielka często dekoracyjna. Głównymi tancerzami są mężczyźni, co mocno uwidacznia się w trakcie tańczenia zbójnickiego.

Muzyka góralska – pryma, sekunda, basy

 Kapela góralska składała się głownie z czterech grajków. Najważniejszym z nich był tzw. pryma. Jako prowadzący miał za zadanie dobór muzyki, którą następnie odgrywał na skrzypcach. Sekunda są to drugie skrzypce, muzyk grający sekundę miał za zadanie uzupełnić lukę powstającą pomiędzy prymą a basami. Dla wygody skrzypek opierał skrzypce o klatkę lub bark, co ułatwiało mu grą na niższych strunach. Basy z budowy podobne są do małego kontrabasu. Według muzyków góralskich jest to instrument na którym najłatwiej jest się nauczyć grać.

Kuchnia góralska – oscypek, kwaśnica, golonka

Tradycyjna kuchnia góralska to przede wszystkim niepowtarzalny smak, który nie zmienia się od wieków. W kuchni góralskiej bazuje się głownie na ziemniakach, kwaszonej kapuście, bundzu i oczywiście oscypku. Istotną tradycją, która przetrwała w regionie Zakopanego jest kiszenie kapusty, którą układa się w beczkach, wyłożonych liśćmi a następnie ugniata się ją boso.

Dzięki swojej odrębności i podtrzymaniu rodzimych tradycji, folklor góralski jest ciekawą atrakcją turystyczną. Dzięki niezwykłemu klimatowi, Polskie Góry przyciągają turystów, nie tylko z całej Polski, ale również z różnych zakątków świata. Warto pielęgnować i rozpowszechniać folklor góralski.

 Źródło