Prezentacja instrumentów ludowych

Ludowe instrumenty cz. 1

Dzień dobry :)

Dzisiaj zaprezentuje Wam polskie instrumenty ludowe. Post podzielę na 2 części.

Wiem, że teraz nazwy tych grup mogą się Wam wydawać śmieszne i nieznajome, ale obiecuję, że na pewno znacie te instrumenty.

Przejdźmy więc do prezentacji.  

Basetla, inaczej basy lub basetnia – polski ludowy instrument smyczkowy o niskiej skali, o kształcie przypominającym wiolonczelę, zwykle wielkości pośredniej między wiolonczelą a kontrabasem. 

Ma od 2 do 4 strun. Na Ukrainie jej odpowiednik jest znany jako basolia (Басо́ля) i ma od 3 do 5 strun. 

 

Burczybas − kaszubski instrument ludowy. Zbudowany z beczki bez dna. Na jeden otwór naciągnięta jest skóra zwierzęca. 

Są dwa rodzaje burczybasów:

• Burczybas włosowy - W środku zamocowane jest końskie włosie, a odpowiednie pociąganie rękoma i polewanie wodą wydają charakterystyczny odgłos pomruk basowy.

• Burczybas łańcuchowy - Zbudowany podobnie jak poprzedni, ale zamiast pociągać za koński ogon pociąga się za łańcuch. Łańcuchy są dłuższe niż końskie ,,ogony" i ,,gra" się na nich bardziej jednostajnie.

Burczybas pierwotnie służył do celów obrzędowych, np. szczodroki czyli chodzenie ze śpiewem, w przebraniach od wigilii Nowego Roku do Trzech Króli. Obecnie używany w czasie występów kapel i zespołów kaszubskich.

 

Diabelskie skrzypce - na szczycie długiego kija osadzona jest maska gbura, diabła, o wiechowatych włosach wyłażących spod kapelusza, którego rondo przyozdabiają dzwoniące przy każdym ruchu blaszki.

Poniżej połowy kija jest umieszczona deska mającą kształt skrzypiec. Ze szczytem instrumentu łączą ją jedna, dwie lub trzy struny z drutu, które pociągane brzęczą. Do deski przymocowane jest blaszane pudełko wypełnione twardymi przedmiotami, które grzechoczą przy potrząśnięciu. 

Diabelskie skrzypce służą głównie do wydawania rytmicznych odgłosów oraz basowania – akompaniowaniu innym instrumentom ludowym. Dodatkowe dźwięki można wydobyć, uderzając dłonią lub patykiem w deskę lub pudełko.

Dudy - dźwięk powstaje przez wzbudzenie stroika powietrzem wydostającym się pod ciśnieniem ze stałego zbiornika powietrza - tzw. worka. 

Instrument może posiadać jeden lub kilka podwójnych albo pojedynczych stroików zależnie od odmiany regionalnej. Stroiki nie mają kontaktu z ustami grającego, znajdują się w zamkniętej komorze pomiędzy częściami drewnianego korpusu.

Sposób wdmuchiwania powietrza do worka przez rurkę może być dwojaki: 

a) poprzez przyciskanie łokciem ręki skórzanego worka (mieszka czy dymki) i stąd wtłaczanie powietrza do worka 

b) przez wdmuchiwanie ustami. Z worka powietrze przechodzi przez stroiki do piszczałek. 

Melodię wydobywa się za pomocą drewnianej piszczałki melodycznej z otworami tzw. przebierki. Dźwiękom melodii towarzyszy jeden lub więcej stałych dźwięków burdonowych z dłuższych piszczałek bez nawierconych otworów, zwanych bąkiem. W zależności od regionu występują dudy z 1 do 3 burdonów (np. dudy szkockie). 

 

Fidel płocka - wykonany z jednego kawałka drewna, najczęściej brzozy bądź olchy. 

 Liczba strun, jak również ich strój pozostaje nierozstrzygnięty – od trzech – gdzie niższe kołki spełniałby rolę wsporników, do sześciu – w tym przypadku struny strojone byłyby w parach po dwie (unisono) lub każda z nich spełniała indywidualną funkcję. Prawdopodobnie pochodzi z XVI w. Oryginał instrumentu wykopano w 1985 r. podczas badań archeologicznych na płockiej starówce. Obecnie egzemplarz ten znajduje się w Muzeum Mazowieckim w Płocku.

Gęśle – stary, prymitywny, ludowy instrument smyczkowy, którego kształt i strój zmieniał się zależnie od epoki i terenu.

 Znane w krajach słowiańskich, bałkańskich i na Bliskim Wschodzie. Dźwięki wydobywa się przez szarpanie lub częściej przez pociąganie strun prymitywnym smyczkiem. Do dziś bywają używane (m.in. na Podhalu) występujący w trzech rodzajach:

• gęśle archaiczne – najwcześniejsza forma drewnianych gęśli mająca od 5 do 9 strun;
• gęśle bez "skrzydła" – masywniejsze niż gęśle "skrzydłopodobne" (archaiczne) i – jak sama nazwa mówi – nie mają skrzydła; mają zazwyczaj od 9 do 13 strun;
• gęśle z "oknem" – pochodzą z XIII wieku. Mają 7 strun, z których jedna jest burdonowa, a pozostałe są nastrojone diatonicznie;
• złóbcoki – charakterystyczne dla Podhala, mają od 3 do 4 strun.

 Harmonia diatoniczna ma 2 rzędy guzików ułożonych niechromatycznie (diatonicznie). Harmonia chromatyczna zawiera wszystkie 12 dźwięków w układzie 3-, 4- i 5-rzędowym, bądź w układzie fortepianowym – (akordeon). 

 Przyjmuje się też techniczne rozróżnienie instrumentów miechowych, klasyfikujące jako harmonię instrument z guzikami dla obu rąk oraz jako akordeon instrument z guzikami dla lewej ręki (akordy), a z klawiszami w układzie fortepianowym dla prawej ręki (melodia).  

 

Harmonia pedałowa- polski ludowy instrument muzyczny. 

Odmiana ta występuje w Polsce. Instrument ten powstał w wyniku połączenia elementów konstrukcyjnych harmonii oraz fisharmonii lub według innych teorii eoliny.

 

Kozioł - odmiana dud, typowy instrument ludowy Regionu Kozła (Wielkopolska).

Charakteryzuje się on miłą barwą dźwięku. Ma skalę dźwięków od h do c2, a po przedęciu (wydobycie na instr. dętym jednego z alikwotów dźwięku przez odpowiednie, silniejsze zadęcie i napięcie warg) od h do es2.

W dzisiejszym poście to już tyle. Zapraszam Was do śledzenia bloga, ponieważ jeszcze w tym tygodniu pojawi się drugi post z tej tematyki o kolejnych ludowych instrumentach. 

Źródło